آشنایی باهدف ازدواج با کسی که واقعاً دوستش دارید شگفت‌انگیز است. انگار می‌توانید کل جهان را در مشت خود بگیرید. برای شناخت بیشتر همسر آیندۀ خود، شب‌ها ‌بیداری می‌کشید و در طولِ روز به دیدار بعدی‌تان فکر می‌کنید. البته دلیل خوبی برای همه این‌ها وجود دارد.

خداوند ما انسان‌ها را برای برقراری ارتباط با همنوعانمان خلق کرده است. در دوران آشنایی پیش از ازدواج، وقتی همراه محبوبمان هستیم، اکسی‌توسین در مغزمان آزاد می‌شود. این هورمون به ما در برقراری ارتباط کمک می‌کند. هورمون دیگری که آزاد می‌شود دوپامین است، دوپامین باعث می‌شود در حضور شخص موردنظرمان، خوشحال و شادمان باشیم.

به‌خاطر این موارد،در زمان اشنایی پیش از ازدواج به‌ناچار متوجهِ همه چیز نیستیم و مایلیم نکات منفی را نادیده گرفته و نکات مثبت را بزرگ جلوه دهیم. وقتی به موردی برمی‌خورید که درست به نظر نمی‌رسد یا خصوصیتی نامطلوب را درک می‌کنید، احتمالاً یا توجیهش می‌کنید یا نادیده‌اش می‌گیرید. به همین دلیل است که تشخیص نشانه‌های منفی در ابتدای رابطه سخت است. خلاصه، بدنتان مانع درکِ آن‌ها می‌شود.

مؤسسة گاتمن تحقیقات زیادی دربارۀ عوامل موفقیت و شکست زوج‌ها در ازدواج انجام داده است. به اعتقاد من می‌توانید از همان اولین روزهای آشنایی، به لطفِ این نکات، تکلیف خود را برای ادامه یا توقف آشنایی روشن کنید (با اضطراب ناشی از قرارهای آشنایی چه کنیم).

نشانه‌های منفی پیش از ازدواج

خب، کدام عوامل زن‌وشوهری را بدل به زوجی شکست‌خورده می‌کند؟ یکی از اصلی‌ترین عوامل مؤثر، مجموعه رفتارهایی است که دکتر جان گاتمن «چهار عامل اصلی اختلافات» خوانده است (چهار عامل اصلی اختلافاتِ ازدواج).

این چهار عامل به‌قرار زیرند:

عیب‌جویی: نسبت‌دادن عیوبِ شخصیتی به همسر
حالت دفاعی گرفتن: شانه خالی‌کردن از زیر بار مسئولیت
تحقیر: حقیر شمردن شریک زندگی و خودبرتربینی
بی‌تفاوتی: نادیده‌گیری یا قطع ارتباط با همسر

می‌توانید حتی در نخستین مراحل آشنایی ببینید که نشانه‌های مذکور در رابطه شما وجود دارد یا نه. بیایید با این نشانه‌ها بیشتر آشنا شویم.

عیب‌جویی

چنانچه گزینه موردنظرتان برای ازدواج، مکرراً از شما یا دیگران عیب‌جویی می‌کند، احتمالاً گوش شما پر از کلماتی مانند «همیشه» یا «هیچ‌وقت» است. مثلاً «تو همیشه دیر می‌کنی» یا «هیچ‌وقت به فکرِ من نیستی!»

حالت دفاعی گرفتن

حالت دفاعی گرفتن یعنی مقابله‌به‌مثل کردن، بیش از حد توضیح‌دادن، توجیه‌کردن رفتارها یا بازی‌کردنِ نقش قربانی. اگر در ضمن آشنایی با فردی، یکی از نگرانی‌های خود را مطرح کردید و واکنشِ طرف مقابل فرورفتن در لاکِ دفاعی بود، توصیه ما این است که این رفتار را جدی بگیرید. نمونه‌ای از حالت دفاعی گرفتن: «می‌دانم که همیشه دیر می‌کنم، ولی کلی کار سرم ریخته است، چرا نمی‌فهمی؟»

بی‌تفاوتی

بی‌تفاوتی معمولاً حاصل فشار روانی بیش از حد است، یعنی فردِ بی‌تفاوت و بی‌اعتنا، احتمالاً دچار تپش قلب و فورانِ هورمون‌های استرس است. اگر با فردی بی‌تفاوت در ارتباط باشید، به نظرتان می‌آید که از شما فاصله گرفته یا اهمیتی به آنچه که می‌گویید نمی‌دهد. این نکته را احتمالاً در اولین اختلاف به چشم خود خواهید دید. انتظار می‌رود که او به‌اصطلاح «خاموش» شود و پاسخی به شما ندهد.

تحقیر

اهمیت توجه به این یکی خیلی زیاد است. رفتار تحقیر‌آمیزْ مضرترین رفتار از میان رفتارهای اختلاف‌برانگیز زناشویی است. تحقیر زمانی رخ می‌دهد که یکی تصور کند از دیگری برتر است. مثلاً کوچک‌کردن فرد، شوخی بدخواهانه با او، خندیدن به او (نه با او!)، محقر شمردن علایق یا شغلش، یا اظهار این‌که در برخی جنبه‌ها از او برتر هستید. اگر کسی در روزهای نخست آشنایی رفتارهای تحقیرآمیز نشان دهد، چرغ قرمزِ بزرگی روشن شده است.

خوب، تا اینجا به بررسی چیزهایی پرداختیم که باید از آنها اجتناب کنید؛ حالا بیایید ببینیم چه چیزهایی را باید دنبال کنید!

نشانه‌های مثبت پیش از ازدواج

خوشبختانه، دکتر گاتمن مطالعاتش را به مشکلاتِ زوج‌های شکست‌خورده محدود نکرد و رفتارهای خانواده ها و زوج‌های موفق را نیز زیر ذره‌بین قرارداد. او ضمن تحقیقاتش پادزهرهایی برای چهار عامل اختلاف‌انگیز در خانواده پیدا کرد، پادزهرهایی که خنثی‌کنندة هر یک از موارد منفی بالا هستند.

ضمنِ آشناشدن با فردِ موردنظرتان به این موارد توجه کنید. یکی از نشانه‌های خوب این است که حتی زمانی که با شما تفاوت دارد، بتواند اختلاف را مدیریت کرده و به شما احترام بگذارد.

آغاز ملایم گفتگو

زن و شوهرِ موفق به‌جای عیب‌جویی، نگرانی‌ها و گلایه‌های خود را همراهِ لحنی دوستانه مطرح می‌کنند. همچنین معمولاً هنگام بحث دربارۀ چیزی که آزارشان می‌دهد از جملاتی استفاده می‌کنند که دربارۀ خودشان است نه دیگری، مثلاً می‌گویند «به نظر من فلان کار بهتر است» نه اینکه بگویند «تو باید فلان کار را انجام دهی.»

مسئولیت‌پذیری

اگر مسئولیت‌پذیر باشید، به‌جای گاردگرفتن، میزانِ درخوری از مشکل را متوجه خودتان می‌دانید. یعنی وقتی مشکلی هست، همیشه بخشی از بار مشکل را به دوش می‌کشید، حتی اگر شده بخش بسیار کوچکی از آن را. افراد مسئولیت‌پذیر، وقتی همسر‌شان ابراز نگرانی‌ می‌کند، به صحبت‌های او گوش می‌دهند، نگرانی‌اش را تأیید می‌کنند و برای پاسخ عجله نمی‌کنند.

مثلاً همسرتان می‌گوید: «احساس می‌کنم وقتی با دوستانت بیرون می‌رویم، من تنها می‌مانم. در این شرایط واقعاً احساس بدی دارم. به نظرم اگر کمی بیشتر در کنارم باشی تا با آن‌ها آشنا شوم، بهتر است» (شروعی ملایم). در مقابل، همسرتان نیز بدون گرفتن حالت دفاعی پاسخ ‌داده و می‌گوید، «حق با توست. نباید به آن شکل از تو فاصله بگیرم. درک می‌کنم که وقتی هیچ‌کس را نمی‌شناسی، چه احساس بدی داری.»

‌توانایی تسکین‌دادنِ خود

همه ناراحت می‌شوند. انسان بودن یعنی احساسات شدیدِ گاه‌وبیگاه. اما فردی که به‌درستی در روابط خود رفتار می‌کند، فردی است که هم خودش خواهان آرام‌کردن خودش است، هم همسرش فرصت لازم را به او می‌دهد؛ یعنی وقتی به وقفه نیاز دارد، نیازش اجابت شده و شریک زندگیش فضای لازم را به او می‌دهد.

توانایی ابرازِ صحیح هر احساسی

برای غلبه بر تحقیر، فردِ تحقیرکننده باید دنبال تشخیص و ابراز احساسات واقعی خود باشد. همچنین احتمالاً باید به کاوش گذشتۀ خود که عاملِ خشم و خصومت نسبت به همسر‌ش شده بپردازد. به‌جای تحقیر و گفتنِ «وقت‌نشناسی تو برایم باورکردنی نیست، حالم را به هم می‌زنی»، همسری که در ابراز درستِ احساساتِ خود توانمند است، احتمالاً می‌گوید «وقتی دیر می‌کنی، واقعاً عصبانی می‌شوم.»

جمع‌بندی

شروع آشنایی با شریک آیندۀ زندگی همراه ترشح فراوانِ هورمون‌های شادی و رضایت است، هورمون‌هایی که در تقویت احساس تعلق و پیوند میان شما و او مؤثرند. به لطفِ شناخت نشانه‌های همسری مناسب، می‌توانید اثر برخی از این هورمون‌ها را خنثی کرده و با چشمانی بازتر تصمیم بگیرید. به افرادِ عیب‌جو، دارای گاردِ دفاعی، بی‌تفاوت یا بی‌ادب حساس باشید. البته وجود چنین رفتارهایی در افراد به این معنا ضرورتِ ترک رابطه با آن‌ها نیست، اما به این معناست که باید ببینید او چگونه وقتی شما از این رفتارها گریزانید واکنش نشان می‌دهد.