به ترس از ازدواج و تعهد گاموفوبیا میگویند. گاموفوبیا با احساس ترس شدید و مداوم از ورود به رابطه، تعهد و ازدواج و تشکیل خانواده همراه است. این وضعیت میتواند برقراری رابطه با دیگران را دشوار کرده و توانایی فرد برای زندگی عادی و روزمرۀ خود را دچار اختلال کند. مانند همۀ انواع فوبیا، ویژگی اصلی گاموفوبیا نیز ترسی است که نسبت به خطر یا تهدیدِ واقعی بیتناسب است. نشانههای این فوبیا پایدار بوده و به مدت شش ماه یا بیشتر وجود دارند.
در این مقاله به بررسی نشانههای گاموفوبیا و برخی از عوامل مؤثر در بروز آن میپردازیم. همچنین چگونگی تشخیص، درمان و مقابله با این ترس را نیز موردبحث و بررسی قرار میدهیم.
علائم و نشانههای ترس از ازدواج
این ترس چیزی فراتر از صرفِ احتیاط یا تردید دربارۀ زیر بارِ تعهدی بزرگْ رفتن است، افرادی که از ازدواج میترسند به معنای واقعی کلمه دچار ترس شدیدی هنگام مواجهه با این موضوع یا حتی گاهی به آن میشوند.
غیر از احساس آنیِ اضطراب، ترس یا وحشت، رایج است که برای اجتناب از تعهد، اقدام به دوری از دیگران، قطع رابطه با گزینههای ازدواج یا اجتناب از آشنایی با افراد جدید مینمایند.
در کنار موارد بالا افراد علائم جسمانی زیر نیز قابلانتظار است:
- درد قفسه سینه
- احساس خفگی
- سرگیجه
- احساس فاجعه قریبالوقوع
- تنگی تنفس
- تپش قلب
- تعریق
- لرزش
افراد مبتلا به این شرایط معمولاً میتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند، اما همین که وارد رابطهای جدی میشود، سروکلۀ علائم مذکور پیدا میشود. در برخی موارد افراد آنقدر از تعهد و تشکیل خانواده گریزانند که بهطورکلی چشم به برقراری ارتباط میبندند.
تشخیص ترس از ازدواج
«گاموفوبیا» در کتابِ راهنمای بیماریهای روانیِ انجمن روانشناسی ایالات متحده قرار ندارد؛ ولی در عوض، راههایی وجود دارد که بتوان افراد دارای فوبیای خاص یا نوع دیگری از اختلالات اضطراب را شناسایی کرد. برای اینکه فردی مبتلا به فوبیایی خاص باشد، او هنگام مواجه با ترسِ خود باید:
- احساس آنی اضطراب کند
- از آن اجتناب کند یا از ترس همراه با ناراحتی شدید رنج ببرد
- در حوزههای مختلف زندگی خود از جمله شغل، مدرسه یا زندگی شخصی احساس ناتوانی کند
برای تشخیص ترس از ازدواج، این علائم باید حداقل به مدت شش ماه وجود داشته باشند و نباید ناشی از عوارض روانی دیگری مانند «اختلال وسواس فکری» یا «اختلال اضطراب اجتماعی» باشند.
علل ترس از ازدواج
مانند سایر انواع فوبیا، گاموفوبیا نیز معمولاً حاصل ترکیبِ عوامل مختلفی است. به نظر برخی از محققان اضطراب در خصوص تعهدات مالی و سایر مطالبات اجتماعی مرتبط با ازدواج میتواند به ترس از تعهد و ازدواج بینجامد.
تجربههای ناخوشایند
برخی افراد احتمالاً بهواسطة تجارب ناخوشایندِ گذشته، از ازدواج و تعهد میترسند. کودکانی که درون خانوادههایی متشنج پرورشیافته اند و دارای پدر و مادرهایی بودهاند که دائماً در حال مشاجره یا خشونت خانگی بودهاند، ممکن است از ورود به وضعیت مشابه در دوران بزرگسالی خود بترسند.
روابط تلخ گذشته نیز میتوانند در ایجاد گاموفوبیا مؤثر باشند. ]روابط سمّی[، تجربۀ طلاق و خیانت میتواند به ترس از جدیگرفتن روابطِ جدید بینجامد.
شیوههای نامطمئنِ دلبستگی
شیوههای دلبستگی به الگوهای رفتاری و پیوندهای عاطفیای گفته میشود که میان افراد شکل میگیرد. شیوههای دلبستگیِ دوران کودکی ممکن است در بهوجودآمدن ترس از تعهد در دوران بزرگسالی مؤثر باشند. باور بر این است که نخستین دلبستگیها میان کودک و مراقبانش تأثیر ماندگاری بر دلبستگیهای بعدی او دارند.
ریشههای ژنتیکی و خانوادگی
پژوهشها همچنین نقشِ ژنتیک در شروع فوبیا و سایر انواع اضطراب را تأیید میکند. صفات موروثی میتوانند احتمال بروز این نوع ترس را افزایش دهد، همچنین طرزِ فکر خانوادگی را نیز نباید فراموش کرد.
درمان ترس از ازدواج
اگر علائم گاموفوبیا را در خود احساس میکنید، آگاهی از اینکه درمانهایی برای مقابله با آن وجود دارد مهم است. مانند سایر موارد فوبیا و مشکلات مربوط اضطراب، گاموفوبیا را میتوان تحت نظارت روانشناس، روانپزشک یا سایر متخصص بهداشتِ روان درمان نمود.
مشاوره شناختی - رفتاری (CBT)
درمان شناختی - رفتاری نوعی رواندرمانی است که متخصصان به فرد مبتلا به گاموفوبیا آموزش میدهند که افکار منفی خود را با دانستههای مثبتتری جایگزین نماید. همچنین مهارتهای نوینی برای مدارا و تابآوری آموزش داده میشود که به افراد کمک میکند روابط سالم و حمایتکننده برقرار کنند و ترس کمتری از تعهد داشته باشند.
مشاوره مواجههای
مشاوره مواجههای نوعی درمان است که کمک میکند افراد از طریق روبروشدن تدریجی با موضوع ترسشان، آرامآرام با ازدواج و نشکیل خانواده و تعهد کنار بیایند. این مواجهه تدریجی همراه با شیوههای تمدد اعصابی مثل تنفس عمیق، تجسم و آرامسازی تدریجی عضلانی انجام میشود.
درمان دارویی
گاهی نیز برای کمک به برخی از علائم اضطراب دارو تجویز میشود. مصرف دارو به شرطی میتواند مفید باشند که سایر مشکلات روانی مانند اضطرابِ همزمان یا افسردگی نیز وجود داشته باشند. در اکثر موارد، داروهای مرتبط با این فوبیا به همراه نوعی از رواندرمانی مورد مصرف قرار میگیرند.
مقابله با ترس از ازدواج
وقتی چنین ترسی در وجود خود دارید، خودتان نیز میتوانید گامهایی برای حلوفصل آن بردارید. پس علاوه بر مراجعه به مشاور، راههای زیر را دنبال کنید:
به گذشته خود نگاه کنید: مدتی به روابط قبلی خود فکر کنید. اثر ترس از ازدواج چگونه بر روابط گذشتۀ شما اثر داشته است؟ آیا به طور مکر از روابط خود خارج شدهاید؟ آیا مردمگریز هستید؟
به نیازهای خود فکر کنید: آیا ترس مانع رسیدنِ شما به خواستۀ واقعیتان شده است؟ شاید واقعاً آماده رابطهای جدی، طولانیمدت و متعهدانه نباشید. اما اگر فکر میکنید که آنچه واقعاً میخواهید ازدسترفته است، باید برای برطرفکردن ترس خود اقدام کنید.
دفتر خاطرات داشته باشید: مکتوب کردن افکار و ترسها راه مفیدی برای کندوکاو احساساتتان است. این کار میتواند روشی عالی برای بررسی الگوهای فکری و رفتاری شما باشد.
تکنیکهای تمدد اعصاب را به کار بگیرید: تدابیر تسکیندهندهای مانند تنفس عمیق، مراقبه، یوگا یا تمرکز حواس انجام دهید. هنگام مواجهه با احساسات شدید، میتوانید این تکنیکها را برای آرامکردن ذهن و بدن خود به کار ببرید.
جمعبندی
گاموفوبیا یا ترس از ازدواج میتواند تأثیر منفی چشمگیری بر توانایی فرد برای ایجاد و حفظ روابط متعهدانه داشته باشد. این ترس میتواند هم به رابطۀ فعلی فرد آسیب برساند، هم توانایی او را برای ایجاد رابطۀ جدید مختل نماید. در نهایت، این وضعیت میتواند منجر به احساس انزوا و تنهایی شود که تأثیر منفی شدیدی بر سلامت روان و جسم فرد دارد. با رسیدگی به ترسهای خود و یافتن راههایی که در این مقاله برای غلبه بر این نوع ترس ذکر شد، بهتر میتوانید بدون وحشت از تعهد طولانیمدت، وارد فرایند آشنایی برای ازدواج شوید.
منبع
این مطلب برگرفته از مقالۀ «Gamophobia: The Fear of Marriage and Commitment» از وبگاه «verywellmind» است.