گاهی روابط زناشویی از حالت عمیق عاطفی خارج شده و به سمت آسیب زدن پیش می رود. روابط آسیب زا با عنوان روابط سمی شناخته می شوند. اینگونه روابط می توانند با آسیب هایی که همراه دارد همواره شکاکیت و بدبینی و کنترل های آسیب زا را یدک می کشد. شاید یکی از چالش‌برانگیزترین جنبه‌های گرایش‌های هم وابسته، تمایل به جذب کردن پریشانی افراد دیگر باشد. وقتی مرزهای کافی برای محافظت از هیجانات خود ندارید، درنهایت مشکلات دیگران را از آن خود می‌کنید. این به‌طور مؤثر شما را به یک موقعیت وابسته می‌رساند که در آن قادر به جدا کردن خود از شخص دیگر نیستید. چنین روابط سمی بدترین چیزها را در شما به وجود می‌آورد زیرا طرف مقابل دقیقاً می‌داند که چه دکمه‌هایی را فشار دهد تا شما را فرمان‌بردار کند. متوجه خواهید شد که صرفاً برای راضی نگه‌داشتن طرف مقابل کارهایی را انجام می‌دهید که در غیر این صورت هرگز به انجام آن‌ها فکر نمی‌کردید. این اختلال اگر کنترل نشود تبدیل به یک چرخه خود تکراری می‌شود که زندگی شما را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. روابط سمی از درون شما را مسموم می‌کند. در موارد شدید، حتی ممکن است شما را به سمت مکانیسم‌های مقابله‌ای مانند اعتیاد سوق دهند تا به شما در پردازش مسائل حل‌نشده‌تان کمک کنند.

این پتانسیل آسیب رساندن به خود یکی از دلایلی است که چرا برای رهایی خود از هم وابستگی مستلزم حذف هرگونه رابطه سمی از زندگی خود است. چه با یک خودشیفته سروکار داشته باشید که به خاطر توجه و مرکز جهان بودن رشد می‌کند، یا با دست‌کاری‌های پنهان‌تر، آسیب به عزت‌نفس شما به سختی قابل‌ترمیم است. افراد سمی به اشکال و گونه‌های متفاوتی ظاهر می‌شوند و شما باید بتوانید آنها را با ویژگی‌هایشان شناسایی کنید. در اینجا برخی از علائم هشدار دهنده وجود دارد که اگر می‌خواهید افراد سمی را شناسایی کرده و آنها را از بین ببرید، باید مراقب آنها باشید:

·        آنها دوست دارند شما را کنترل کنند

·        آنها دوست دارند سرزنش کنند و هرگز مسئولیت اعمال خود را به عهده نمی‌گیرند

·        آنها بیش‌ازحد انتقادی هستند و همیشه سعی می‌کنند ایراد بگیرند

·        آنها از تهدید و ارعاب برای دستکاری شما استفاده می‌کنند.

·        آنها سعی می‌کنند با بازی همدردی به دست آورند

·        آنها همیشه شاکی هستند

·        آنها اغلب از سوءاستفاده هیجانی برای ایجاد احساس بی ارزشی در شما استفاده می‌کنند.

شاید سمی‌ترین رابطه برای یک هم وابسته، رابطه با یک خودشیفته باشد. خودشیفته‌ها هیچ توجه یا علاقه‌ای به احساسات یا نیازهای دیگران ندارند. وقتی صحبت از همدلی و شفقت به میان می‌آید، خودشیفته نقطه مقابل هم وابسته است.

دکتر رعنا صباغ اسماعیلی،

مشاور خانواده و تربیت فرزند

مؤلف کتب تخصصی روانشناسی و علوم تربیتی