«پدر و مادر بودن سخت‌ترین کار دنیا است، چون قسمت مشکلش اینجا است که تا فرزندتان بزرگ نشود نمی‌دانید کار خود را درست انجام داده‌اید یا خیر!»

جمله بالا، وِرد زبان اغلب والدین است. بله، پدر و مادر بودن دشوار است و ندانستن اینکه پدر و مادر خوبی هستید، آن را دشوار‌تر هم می‌کند. همچنین وقتی سعی می‌کنید به راهنمایی‌ها در خصوص «پدر و مادر بودن» مراجعه کنید، معمولاً خود را در میان سیلی از اطلاعات می‌یابید که هیچ عایدی حیرانی و ناامیدی ندارد.

این‌ها یعنی باید بپذیریم جمله ابتدایی این نوشته درست است؟

یعنی هیچ راهی برای دانستن اینکه چه کسی پدر و مادر خوبی است وجود ندارد مگر وقتی‌که زمان تربیت آن‌ها گذشته است؟ 

البته این حرف کاملاً هم غلط نیست، چون آینده همیشه تا حدی ناشناخته و خارج از کنترل ما است.

 با این ‌حال، همراه به‌جای توصیه‌های کلیشه‌ای بخش اصلی «آموزش‌های پس از ازدواجِ» پروفسور جان گاتمن، یکی از مشهورترین متخصصین حوزه والدین و فرزندپروری، را به شما پیشنهاد می‌کند، توصیه‌هایی که حاصل ده‌ها سال تحقیقات ایشان در این حوزه خاص است. با ما «همـراه» باشید.

• رابطه خود را با فرزندتان عمیق کنید

برقراری پیوندی مطمئن با فرزندتان در خانواده زمینه را برای زندگی شاد و رضایت‌بخش او در آینده فراهم می‌کند. کودکانی که در پیوند عمیق با والدین خود هستند در طول زندگی خود وضعیت بهتری دارند، چون عزت‌نفس بالاتری نشان می‌دهند، مستقل‌تر هستند، در مدرسه عملکرد بهتری دارند و روابط قوی با دیگران دارند. 

همچنین می‌دانیم کودکانی که از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند در تمام زمینه‌های زندگی از مدرسه، شغل، سلامت روان گرفته تا ازدواج‌شان بهتر عمل می‌کنند. 

بنابراین سؤال حیاتی این است که چگونه می‌توانیم با فرزندمان پیوندی عمیق ایجاد کنیم و هوش هیجانی او را بالا ببریم؟

پاسخ در توانایی شما برای در دسترس بودن و پاسخگویی به آن‌ها نهفته است. البته چنین توصیه‌ای شاید ترسناک به نظر برسد، ولی بدانید قرار نیست کار و زندگی خود را رها کنید و توجه خود را منحصراً به آن‌ها و خانواده معطوف کنید. 

این در دسترس و پاسخگوی فرزندان بودن می‌تواند در لحظات گذرا و کوچکِ روزمره هم ‌شکل بگیرد. یک رابطه‌ی عمیق با فرزندتان به لطفِ بردن او به سفرهای پرهزینه یا خریدِ هدایایی آن‌چنانی، ساخته نمی‌شود. 

خانواده‌های موفق روابطشان را آجر به آجر و به‌آرامی درزمانی طولانی و در لحظات کوچک و تکرارشونده‌ی روزمره می‌سازند. آن‌ها به فرزندشان نشان می‌دهند که واقعاً در کنار آن‌ها هستند.

ترفندهای ساده‌ برای تعمیق رابطه با فرزندان

از لحظات گذرا و کوچک روزمره‌ای در خانواده حرف زدیم که توجه به آن‌ها می‌توانند به ایجاد رابطه‌ای مستحکم و عمیق با فرزندمان کمک کند، در ادامه به برخی از لحظات ساده روزمره‌ اشاره می‌کنیم.

• یک سری «آداب ارتباطی روزانه» با فرزند خود بسازید

این آداب، امور ساده‌ای مثل گفتنِ «صبح‌به‌خیر عزیزم» هنگام بیدار شدن یا «روز خوبی داشته باشی» هنگامِ رفتن مدرسه است. 

همچنین آغوش، بوسه یا هر شکل دیگری از ارتباطی فیزیکی نمونه‌های دیگری از این آداب ارتباطی روزمره هستند؛ یا وقت خواب که می‌رسد بهتر است این آداب طولانی‌تر باشند. 

مثلاً یک داستان، لالایی، یا گفتگویی کوچک نمونه‌های خوبی هستند. این آداب را باید طوری تنظیم کنید که برای هردوی شما (والدین و فرزندان) مناسب باشد، مثلاً با بزرگ‌تر و جوان شدن فرزندان به‌طور طبیعی باید شکل آن‌ها تغییر کند، اما هرگز نباید قطع شوند.

• نسبت به فرزندتان مثبت‌نگر باشید

کودکان چه چیزی بیشتر از والدین‌ می‌شنوند؟ این کار را بکن آن کار را نکن. بسیاری از والدین وقتی قرار باشد فرزندشان را از کاری نهی کنند خیلی سریع وارد عمل می‌شوند، اما وقتی قرار است او را تشویق کنند انگار غیب‌شان می‌زند. 

روی‌هم‌رفته کلمات مثبتِ والدین خطاب به فرزندان باید بسیار بیشتر از کلمات منفی باشد، تا کودک احساس دوست داشته شدن، پذیرفته شدن و ارزشمند بودن کند.

• محبت خود را به فرزندتان نشان دهید

درست است که در طول زمان میزان و شکل محبت در رابطه با فرزندتان ممکن است تغییر کند (مثلاً بیشتر نوجوانان دوست ندارند والدینشان در جمع به آن‌ها محبت کنند)، اما بدانید نیاز به محبت سن و سال نمی‌شناسد. 

حتماً فرزندتان را در آغوش می‌گیرید، او را ببوسید، یا حداقل به نشانه صمیمت چند ضربه شانه او بزنید. ابراز محبت این پیام را به فرزندتان می‌دهد که شما به او اهمیت می‌دهید و همراه و در کنارش هستید.

• باهم وقت بگذرانید

نگران نباشید قرار نیست زمان زیادی صرفِ این‌کار کنید. حتی اگر 10 دقیقه هرروز صرف انجام کاری کنید که فرزندتان از آن لذت می‌برد، پیامی قدرتمند به او می‌دهد که دوستش دارید و برای او ارزش قائل هستید. و اگر این وقت گذراندن باهم جزئی از روال زندگی‌تان شود، اثرش بسیار بیشتر خواهد بود.

• نسبت به جهانِ او کنجکاو باشید

از فرزندتان در مورد روزی که گذرانده سؤال کنید، اینجا سؤالات جزئی خیلی بهتر از سؤالات کلی است. 

مثلاً، «جذاب‌ترین بخشِ روزت چه بود؟» پاسخ مفصل‌تر و دقیق‌تری خواهد داشت تا سؤال کلی «روزت چطور بود؟» بهترین زمان پرسیدن این سؤالات زمان شام است، یادتان نرود به پاسخ او اهمیت دهید و کنجکاوانه به او گوش کنید. 

• اختلافاتتان را حل کنید

خبر خوب این است که برای والدین خوبی بودن نیازی به کمال و بی‌نقصی نیست. ولی به‌هرحال هر خرابی‌ای نیاز به تعمیر دارد. همه روزِ بد دارند، بی‌توجهی می‌کنند یا به خاطر چیزی کوچک نسبت به فرزندشان واکنش تندی نشان می‌دهند. 

عجیب نیست، ما انسان هستیم. به‌هرحال راه‌حل، تلاش برای بازسازی رابطه است. وقتی می‌توانید اختلافی با فرزندتان را حل کنید، این به او می‌گوید شما پدر و مادری هستید که همیشه همراه و درکنارش خواهد بود، حتی در مواقع سخت. بعلاوه، این کار به او مهارت‌های ارزشمندی در مورد چگونگی ترمیمِ روابط و مسئولیت‌پذیری در زمان به اختلافات آتی می‌آموزد.

جمع‌بندی

پدر و مادر بودن مسئولیت بزرگی است، اما جستجو برای پیدا کردن دستورالعملِ پدر و مادر خوب بودن هم می‌تواند گیج‌کننده و ناامیدکننده باشد. 

در این نوشته توصیه‌های ساده اما کاربردی پروفسور گاتمن، که حاصل چند دهه پژوهش ایشان درباره رابطه پدر و مادر و فرزندان است، را در اختیار شما گذاشتیم. 

خلاصه توصیه ایشان این است که والدین باید دردسترس و پاسخگوی فرزندان خود باشند؛ و برای تحقق این مهم هم چند ترفند ساده اما درعین‌حال ظریف از سوی ایشان ارائه شد.

منبع

این مطلب از وب‌سایت مؤسسه مشاوره‌ای پروفسور گاتمن «Gottman Institute» برگرفته شده است.