ارتباط عاطفی پیوندی است که زن و شوهر را همراه یکدیگر نگه می‌دارد و یکی از مهم‌ترین نقاط قوتِ آنها در ازدواج است. بدون ارتباط عاطفی قوی، روابط زناشویی به‌سادگی از هم می‌پاشد. خیلی از زوج‌ها به دلیل فاصلۀ عاطفی به مشاوره ازدواج مراجعه می‌کنند.
ایجاد فاصلۀ عاطفی در خانواده و میان زوج ها فرایندی تدریجی و آرام است و یکباره پدید نمی‌آید، گاهی برای خیلی از زوج‌ها سال‌ها طول می‌کشد تا متوجه شوند که به لحاظ عاطفی از هم فاصله گرفته‌اند.
دلایل فاصلۀ عاطفی در ازدواج
دلایل زیادی برای فاصلۀ عاطفی وجود دارد. شاید بتوان بنا بر نظریه دلبستگی (attachment theory) چگونگی فاصله‌گرفتن برخی زوج‌ها را نشان داد. از این نظریه می‌آموزیم که محبوب ما باید مایۀ آسایش، امنیت و پشتیبانی باشد.
وقتی همسرمان به لحاظ عاطفی فاصله می‌گیرد، ممکن است در محاصره احساس تنهایی، غم، آزردگی و حتی بی‌پناهی قرار گیریم.
وقتی فاصلۀ عاطفی بین خود و همسرمان را احساس می‌کنیم، گاهی حس امنیت خاطرمان به خطر می‌افتد و ترس بر ما غلبه می‌کند. آمیگدال، منطقه‌ای بادامی‌شکل در مغزمیانی ما است که به‌عنوان سامانه هشداردهندة درونی عمل می‌کند.
به هنگام تهدید، این قسمت از مغز به‌صورت خودکار واکنش نشان می‌دهد. وقتی احساس فاصلۀ عاطفی، تنهایی و ترس می‌کنیم آمیگدال عواملی تهدیدآمیز شناسایی کرده و احساس ترس بر ما غلبه می‌کند.
معمولاً در ابتدای ازدواج خوشحال و عاشق هستیم، زندگی بی‌دغدغه‌تر از قبل به نظر می‌رسد و ارتباط عاطفی قوی است. اما وقتی روزگار آکنده از استرس، مشغله‌های شغلی، تربیت فرزندان و حفظ تعادلِ میان کارِ خانه و کارِ بیرون می‌شود، احتمالاً ارتباط عاطفی به خطر می‌افتد.
این مسئله ممکن است زخم‌هایِ دلبستگی را تشدید کرده و منجر به کاهش ارتباط عاطفی و افزایش فاصله در خانواده و بین همسران شود.
در گذر زمان، همین‌که مسئولیت‌های زندگی بیشتر می‌شود فاصلۀ زن و شوهر نیز از هم بیشتر می‌شود. ممکن است فشارها و مسئولیت‌های فزایندۀ زندگی، ذخیرۀ عاطفی ما را تخلیه کرده و چیزِ کمی برای همسرمان باقی بگذارد.
اگر به فاصلۀ عاطفی اهمیت ندهید، الگوهایی منفیِ غالب در زندگی مشترک شما ایجاد می‌کند و در اغلب موارد، این الگوهای منفی شاید تا سال‌ها ادامه پیدا کنند.
فایدۀ ارتباط عاطفی در ازدواج
سروکلۀ نارضایتی یا اختلافات در هر رابطه‌ای پیدا می‌شود. اگر ارتباط عاطفی قوی‌ای با همسر خود داشته باشیم، این احساسِ گذرا تهدیدی به‌حساب نمی‌آید. می‌فهمیم که هیچ خطر واقعی یا نگرانیِ بلندمدتی وجود ندارد. اما برای کسانی که ارتباط عاطفی ضعیف‌تری دارند، شاید آن ترس مخرب جلوه کند و وحشت بیافریند.
این احساسات اغلب در سطح ناخودآگاهِ ذهن ما رخ می‌دهد و تا زمانی که آنها را به سطحِ خودآگاه نیاوریم، نمی‌توان تغییراتی ایجاد کرد.
این سه گام را برای سروسامان دادن به «ارتباط عاطفی» خود بردارید:
1. آگاهی از نشانه‌های فاصلۀ عاطفی
اولین مرحله به‌رسمیت‌شناختن وجود مشکل است، پس آگاهی از نشانه‌های فاصلۀ عاطفی مفید است، برخی از این نشانه‌ها:
- شما و همسرتان دیگر مثل قبل، زمانِ زیادی همراهِ هم نیستید.
- شما و او مثل گذشته با هم ارتباط برقرار نمی‌کنید.
- هنگام صحبت با یکدیگر اطمینانِ خاطر گذشته را ندارید.
- نیازهای شما برآورده نمی‌شود.
- در ازدواج خود احساس تنهایی می‌کنید.
2. در میان گذاشتن مشکل با همسر
وقتی از وجود مشکلی آگاهی پیدا کردید، زمانی برای گفتگو با همسرتان پیدا کنید. این‌طور شروع کنید: آیا زمان خوبی برای صحبت‌کردن است؟ اگر پاسخ او منفی بود، بپرسید چه زمانی را مناسب می‌داند.
به همسرتان بگویید که می‌دانید هر دو به لحاظ عاطفی از هم فاصله گرفته‌اید. به او بگویید که علاقه دارید رابطه خود را با او در سطحی عمیق‌تری بازسازی کنید. ببینید آیا او نیز همین احساس را دارد یا خیر.
3. برنامه ریزی برای ارتباط عاطفی
برای گفتگو در خصوص احساساتِ خود برنامه‌ریزی کنید. فراهم‌کردن فرصتی که هر طرف برای بیان احساساتِ خود امنیتِ خاطر داشته باشند، حیاتی است. صادقانه درباره اوضاع‌واحوال ازدواج خود گفتگو کنید.
دکتر سو جانسون، روانشناس و توسعه‌دهندۀ اصلی مشاورۀ هیجان‌مدار، سه مؤلفه و سه پرسش را که در فرایند ارتباطِ عاطفی مفید هستند، در میان می‌گذارد:
- دردسترس‌بودن: آیا می‌توانم به تو دسترسی داشته باشم؟ پرسش از این است که آیا شما در ارتباط با همسرتان گشوده هستید؟ (حتی اگر احساس شک و بی‌اعتمادی می‌کنید). آیا حاضرید به بررسی احساسات خود بپردازید تا از تأثیر آنها بر رابطۀ خود باخبر شوید؟ آیا مایلید با احساسات یا زخم‌های عاطفی همساز و همراه شوید تا ببینید که چه معنایی دارند؟
- پاسخگو بودن: آیا می‌توانم واکنشی عاطفی از تو انتظار داشته باشم؟ پرسش از این است که آیا جایی برای احساسات، نیازهای عاطفی و نگرانی‌های همسرتان باز کرده‌اید یا خیر. آیا مایلید ببینید او چطور بر شما و رفتارتان تأثیر می‌گذارد؟ آیا به آرامش همسرتان در عین رفتارِ دلسوزانه و حساس، توجه دارید؟
- همراه بودن: آیا می‌دانم که برای من ارزش قائلی و در کنارم می‌مانی؟ پرسش از این است که آیا از نظر عاطفی در دسترسِ همسرتان هستید یا خیر. آیا به احساسات، افکار و نیازهای او به‌صورت عمیق و عاشقانه توجه می‌کنید؟ به طور مشابه، همسرتان نیز باید حاضر و همراه باشد.
در پایان، این نقل‌قول زیبا از توماس مرتون را ذکر می‌کنیم که غنایِ رابطۀ خوب را به تصویر می‌کشد: «عشق سرنوشت محتوم ماست. ما در کنارِ دیگری، و نه به‌تنهایی، معنای زندگی را در می‌یابیم.» رابطه با همسر، یکی از ارزشمندترین روابط ما است، وقتی این رابطه سالم و پربار باشد، همچون گنجی است که با چیزی قابل‌قیاس نیست.
جمع‌بندی
راز تداومِ عشق، ارتباط عاطفی است. اگر می‌خواهید بدانید که ازدواج شما دارای آن ارتباط عاطفی‌ای موردنظرتان است یا خیر، باید از نشانه‌های فاصلۀ عاطفی سراغ بگیرید، اگر وجودِ مشکلی را احساس می‌کنید آن را با همسرتان در میان بگذارید و در نهایت، ارتباط عاطفی را جدی گرفته و برای آن از طریقِ 1. دردسترس بودن، 2. پاسخگو بودن و 3. همراهی برنامه ریزی کنید.
اگر احساس می‌کنید در هر کدام از این مراحل مشکلی پیش پای شما است، چه بسا راهنمایی روانشناس یا مشاور در این مسیر مفید باشد.
منبع
این مطلب برگرفته از مقالۀ «Emotional Connection: The Secret to Lasting Love» از وبگاه «GoodTherapy» است.