درمان تخصصی خیانت زناشویی بر پایه رویکرد هیجانمحور (EFT)
دکتر محمدحسین آسوده – مرکز تخصصی مشاوره ازدواج و خانواده بیرجند
خیانت زناشویی پیش از آنکه «نقض تعهد» باشد، نشانهی فروپاشی پیوند هیجانی است.
درمان مؤثر، ابتدا باید پیوند عاطفیِ شکسته را بازسازی کند؛ نه صرفاً اعتماد ظاهری یا توافق رفتاری.
در رویکرد هیجانمحور (Emotionally Focused Therapy) تمرکز بر هیجان، دلبستگی و امنیت عاطفی رابطه است.
درمان سهمرحلهای و چندلایه انجام میشود — بر اساس مدل اصلی Dr. Sue Johnson که مورد تأیید انجمن جهانی زوجدرمانی (ICEEFT) است.
🔹 مرحله ۱: تثبیت هیجانی و ایجاد امنیت
در جلسات اول، درمانگر به زوج کمک میکند تا از طوفان هیجانات اولیه – خشم، ترس، احساس خیانت یا بیارزشی – عبور کنند.
هدف این مرحله:
- توقف واکنشهای دفاعی و تخریبی؛
- ایجاد حس “امن بودن در درمان” برای هر دو نفر؛
- نامگذاری دقیق هیجانات به جای رفتارهای پرخاشگر.
بدون آرامسازی و امنیت، بازسازی ارتباط غیرممکن است.
🔹 مرحله ۲: کشف الگوی دلبستگی و معنای خیانت
در این بخش، درمان به عمق سیستم دلبستگی میرود.
خیانت اغلب نشانهی دورافتادن هیجانی است، نه صرفاً میل جنسی یا کنجکاوی.
درمانگر به زوج کمک میکند تا بفهمند:
- چگونه احساس “تنهایی، طرد یا بیتوجهی” زمینهساز خیانت بوده؛
- هر یک در رابطهی قبل از خیانت چگونه برای حفظ اتصال عاطفی تلاش یا عقبنشینی کردهاند؛
- و چگونه ترس از نزدیکی یا طرد باعث فاصله عاطفی شده است.
در این سطح، تمرکز از “چه کسی مقصر است” به “چگونه ارتباط گسست” تغییر مییابد.
🔹 مرحله ۳: بازسازی ارتباط هیجانی و دلبستگی ایمن
در این مرحله زوجین با هدایت درمانگر وارد گفتوگوی “هیجانمحور ترمیمی” میشوند — که شامل سه بخش اصلی است:
- ابراز آسیب از سوی فرد دلزده (در فضای امن و بدون قضاوت)
- پذیرش و پاسخهیجانی از سوی فرد خطاکار – با نشان دادن پشیمانی و درک آسیب عمیق عاطفی
- ایجاد لحظات اتصال مجدد (Reconnection Moments) که در آن زوجین دوباره احساس دیدهشدن و دوستداشتن را تجربه میکنند
این گفتوگوهای ترمیمی همان جایی است که شالودهی تازهی عشق و اعتماد ساخته میشود.
🔹 مرحله ۴: بازتعهد و تثبیت تغییرات
در مرحله آخر، درمانگر به زوج کمک میکند که تعهد تازهای بر پایهی امنیت و ارتباط تعریف کنند.
ابزارها شامل:
- طراحی قرارداد رفتاری جدید بر اساس شفافیت هیجانی؛
- برنامهی روزانهی صمیمیت (Emotionally Attuned Rituals)؛
- تمرین “هیجان سالم در تعارض” برای جلوگیری از بازگشت به الگوهای قدیمی؛
- بررسی عوامل خطر محیطی (فضای کاری، رسانه، روابط خارج از زوج).
هدف این مرحله ایجاد رابطهای بالغتر با دلبستگی ایمن و مقاومت در برابر آسیبهای آینده است.
🟩 مزیت رویکرد هیجانمحور نسبت به سایر رویکردها
| بعد | EFT | گاتمن | گلاسر |
|---|---|---|---|
| عمق هیجانی | بسیار بالا | متوسط | پایین |
| ترمیم اعتماد | تدریجی و واقعی | نسبی و رفتاری | وابسته به آگاهی فردی |
| دوام تغییر | بلندمدت و پایدار | میانمدت | متغیر |
| تمرکز درمان | نیاز به اتصال و دلبستگی | مدیریت تعارض | مسئولیت و انتخاب |
بنابراین EFT مؤثرترین رویکرد برای درمان خیانت زناشویی شناخته شده است، زیرا به جای اصلاح رفتار، پیوند عاطفی را از نو برمیسازد.
🟩 رویکرد اختصاصی دکتر آسوده (EFT تلفیقی با مهارتهای گاتمن)
در مرکز تخصصی مشاوره ازدواج و خانواده دکتر محمدحسین آسوده و دکتر مریم قلی پور فیروزجائی، درمان خیانت با ترکیب دو سطح انجام میشود:
- هستهی هیجانمحور (EFT) برای بازسازی پیوند دلبستگی،
- الگوهای ارتباطی گاتمن برای مدیریت خشم و گفتوگوهای ترمیمی.
این ترکیب باعث میشود زوجین نهتنها دوباره به رابطه بازگردند، بلکه بتوانند ارتباطی آگاهانه، امن و صمیمیتر از قبل بسازند.
✅ پیام نهایی
خیانت پایان عشق نیست؛ گاهی آغاز درک عمیقتر از نیاز به دیدهشدن، امنیت و محبت است.
درمان هیجانمحور مرکز تخصصی خانواده شاد، این بازگشت عاطفی را ممکن میسازد — در مسیری علمی، انسانی و عمیق.