مطالعه جدیدِ منتشر شده در مجلۀ Personal Relationships به بررسی عواملی پرداخته است که زوجها را در برابر فشارهای زندگی مشترک (فشارهای زناشویی) محافظت میکند. این فشارها ریشه در «چالشهای رابطهای» دارد، چالشهایی که بهطورکلی بهخاطر ارتباط با افراد ایجاد میشوند، مثلاً تفاوتهای فردی، فشارهای مالی، ایجاد تعادل در وظایفِ مراقبتی یا مدیریتِ مشترک روابط با خانواده همسر و تحولاتِ مهم زندگی.
محققان دریافتهاند که فشارهای زناشویی در حالی میتواند به لحاظ عاطفی میان زوجها فاصله ایجاد کند که عواطفِ شخصی آنها نسبت به هم و بهطورکلی نسبت به ازدواج را تحتتأثیر قرار میدهد. متأسفانه در جریان طوفانهای عاطفیِ درونمان، اغلب از یاد میبریم که باید به یکدیگر پناه بریم.
درهرحال، بر اساسِ یافتهها دو عاملِ محافظ میتواند زن و شوهرها را در برابر فشارهای زناشویی صیانت کند و پیوند عاطفیِ محکمی میانشان برقرار نماید:
1- صمیمیت عاطفی
2- همدلی
در ازدواجهایی که به لحاظ عاطفی به بالغاند، هر دو طرف از رضایتِ عمیق عاطفی، ارتباط و پشتیبانی برخوردار هستند. در ادامه بیشتر دربارۀ این دو نشانه که بر اساس مطالعات، حاکی از بلوغ عاطفی و مقاومتِ ازدواج شما در برابر چالشها است، صحبت میکنیم.
1. حفظِ صمیمیت عاطفی در دل مشکلات
صمیمیت عاطفی یعنی احساس عمیق نزدیکی و ارتباط میان زن و شوهر که با اعتماد متقابل، تفاهم و ابراز عاطفه همراه است. در این شرایط زن و شوهر اطمینان دارند که همسرشان صادق، شفاف و حامی خواهد بود.
در ازدواجهایی با صمیمیت عاطفی بالا، زوجین حالت دفاعی نمیگیرند (تأثیر «حالت دفاعی گرفتن» بر ازدواج) و عمیقترین افکار، احساسات، نگرانیها و آرزوهای خود را بدون ترس از قضاوت یا تمسخر به زبان میآورند.
محققان عقیده دارند که «فشارهای زندگیِ مشترک غالباً صمیمیت زناشویی را کم میکند. وجودِ چنین فشاری گاهی توانایی زوجها در انجام جنبههای عاطفی مبرمِ رابطۀ خود را محدود کند، جنبههایی مانند فهم و واکنش در برابر احساسات و نیازهای همسر»
با این حال، درصورتیکه زن و شوهر خصوصاً در مواجهه با فشارهای زناشویی پاسخگو و باز باشند، این موضوع حتی میتواند آنها را به هم نزدیکتر کند. شیوۀ برخورد آنها با یکدیگر در این لحظات حیاتی، میتواند شکلدهندة بنیان خانواده و آینده مشترک آنها باشد.
در ازدواجهایی عاشقانه، زن و شوهر پیوسته ابرازِ احساسات میکنند و وقتی به مشکلی برمیخورند نه مشکل را نادیده میگیرند و نه از همسر خود عیبجویی میکنند (تأثیر عیبجویی بر ازدواج - بخش اول) ، در چنین شرایطی آنها با تمرکز بر تجربهها و ارزشهای مشترک و همچنین هدف بزرگتر که حفظ ازدواج و خانواده میباشد، صمیمیت عاطفی خود را خلق یا ترمیم میکنند.
چنین زوجهایی به طور ویژه برای هم وقت میگذارند، هدفدار گفتگو میکنند، نمیگذرند زندگی مشترکشان تکراری شود و همواره محبت، توجه و قدردانی خود را ابراز میکنند. آنها با این کار به همسرشان میگویند که فارغ از اینکه اوضاع از چه قرار است، مهمترین چیز، ازدواج آنها است و همیشه تکیهگاه و همراه یکدیگرند.
2. ابراز بیحدوحصرِ همدلی
همدلی به قابلیتِ تشخیص، درک و حساسیت نشاندادن نسبت به وضعیتهای عاطفی و دیدگاههای دیگران گفته میشود. به نظر پژوهشگران همدلی دارایی اجتماعی ارزشمندی است که میتواند صمیمیت عاطفی زوجین را تقویت و به پیوندهای عاطفی مستحکم کند.
اصولاً دو نوع همدلی وجود دارد:
- همدلی شناختی: همدلی شناختی نوعی توانایی ذهنی در فهم افکار یا احساس دیگران بدون نیاز به ابراز است. مثل گفتنِ «به نظرم هر کاری برای تو کلافهکننده شده است.» به نظر پژوهشگران این نوع همدلی برای حفظ صمیمیت عاطفی به طور ویژه مفید است.
- همدلی احساسی: همدلی احساسی یعنی شریکشدن در غم دیگری و انسگرفتن خالصانه با احساسات او از طریقِ ابراز همدردی و حمایت. مثل گفتنِ « از اینکه این موضوع اینقدر تو را آزار داده است واقعاً ناراحتم.»
وقتی زوجها تحتفشار زندگی هستند، ابراز واکنش همدلانه از سوی همسرشان میتواند منجر به احساس درکشدن و توجه را در آنها دوچندان کند. در نتیجه فضایی خودمانی ایجاد میشود که ارتباط میان زن و شوهر را بازتر میکند و به زوجها فرصتی میدهد تا احساس راحتی کرده و خود را خالی کنند؛ و بهاینترتیب اثراتِ منفی فشارِ زندگی بر صمیمتِ زناشویی خود را بکاهند.
همدلی با کمک به افراد در درک و واکنش مناسب نسبت به نشانههای عاطفی یکدیگر، پیوندِ آنها را بهبود میبخشد؛ و از آنجایی که به زن و شوهر کمک میکند تا نظرات یکدیگر را بهتر بفهمند، به درک متقابل و سازش نیز کمک میکند.
از دیگر ویژگیهای زن و شوهرهای همدل این است که با حساسیت و دلسوزی در قبال هم رفتار میکنند و در زمانۀ دشوار در وجود یکدیگر بذر اطمینان میکارند. محققان دریافتهاند که حس صمیمیت زوجها در هنگام فشار زناشویی، بهویژه هنگامی که مردها با همسرشان همدل میکنند، حفظ میشود. مردی که این فشار را از دوش همسرش برمیدارد، متعاقباً اثرات منفی آن را بر صمیمیت با همسرش نیز میکاهد.
شخصی که واقعاً همدل است، نباید درباره احساسات همسر خود پیشداوری کند، در عوض گفتگویی با کنجکاویِ مدیریت شده با او ترتیب میدهد. زوجهای همدل و مسئولیتپذیر با تمرکزِ کامل، درک، بهیادسپاری و پاسخگویی، فعالانه به آنچه از سوی همسرشان مطرح میشود گوش میدهند. چیزی که می گوییم فراتر از شنیدنِ منفعلانۀ کلمات است و به حضور زنده نزدِ همسر و اطمینان از فهم درست منظورش مربوط میشود.
جمعبندی
صمیمیت عاطفی قلب رابطهای رضایتبخش و پایدار است و همدلی در فضای خانواده و بین زوجین میتواند راه را برای این مهم هموار کند. در ازدواجهای عاشقانه، زن و شوهر بیوقفه ارتباط عاطفی خود را تقویت میکنند. در نهایت، استحکام ازدواج نهتنها به قابلیت آن برای مقابله با چالشهای بیرونی بستگی دارد؛ بلکه به این هم وابسته است که زن و شوهر چگونه در لحظات دشوار زندگی به یکدیگر تکیه میکنند.
منبع
این مطلب برگرفته از مقالۀ «Two Hallmarks of a Marriage That's Emotionally Fulfilling» از وبگاه «Psychology Today» است.